Urszula Kozioł otrzymała literacką nagrodę Nike 2024. Kapituła wyróżniła 93-letnią poetkę za tom wierszy "Raptularz", poruszających temat odchodzenia, straty ukochanej osoby i starości. - Ona jest kimś, kto potrafi cały czas słuchać siebie, ale w swoim języku stworzyć miejsce gościnne dla nas - mówił przewodniczący jury Krzysztof Siwczyk.
Nagroda Literacka Nike to jedno z najważniejszych wyróżnień w Polsce. Przyznawana jest corocznie, od 1997 roku. W tym roku otrzymała ją poetka Urszula Kozioł za swój ostatni tom pt. "Raptularz" (2023). "Poetka ma pełną świadomość, że język nie jest medium obiektywnych i twardych sądów. To raczej wehikuł znaczeń wątpliwych i przypadkowych" - powiedział w laudacji Krzysztof Siwczyk, przewodniczący jury nagrody.
Poetyckie uniwersum Urszuli Kozioł
Przewodniczący podkreślił w rozmowie, że nie jest to nagroda za całokształt. - Urszula Kozioł to ktoś, kto jest bardzo intensywnie obecny w polskiej kulturze już od wielu dekad. Ona pokoleniowo nie jest już zapośredniczona w nikim, ponieważ jest niewielu jej rówieśników, którzy tak aktywnie piszą. Jest sama sobie sterem i okrętem, swoim własnym uniwersum języka - wyjaśniał Krzysztof Siwczyk.
"Dzielimy się tym, co stwarza dobro"
Urszula Kozioł to znakomita poetka, prozaiczka, felietonistka oraz autorka utworów dramatycznych, urodzona w 1931 roku w Rakówce pod Biłgorajem, na Lubelszczyźnie. W "Raptularzu" pisze o starości i pustce, w której zanurzyła się po śmierci męża. W tomie zawarła także refleksje na temat odchodzenia pamięci. Laureatka, dziękując za nagrodę, mówiła, że poeci "dzielą się swoim słowem".
- Dzielimy się tym, co stwarza dobro. Tym, co daje nam ciszę, że nagle się przyłapiemy, kiedy to czytamy, że to jest nam potrzebne. Że nie musimy cały czas gadać, że trzeba się czasem zamyślić i pozwolić, by to "ciche" zamieszkało w nas.
Urszula Kozioł, poetka z Wrocławia, laureatka wielu nagród
Urszula Kozioł debiutowała jako poetka w 1954 roku. W dorobku ma również dramaty, sztuki dla dzieci, felietony i słuchowiska. Wydała m.in. „Gumowe klocki” (1957), „W rytmie korzeni” (1963), „W rytmie słońca” (1974), „Żalnik” (1989), „Supliki” (2005), „Przelotem” (2007), „Horrendum” (2010), „Klangor” (2014) i „Ucieczki” (2016). Jest laureatką wielu nagród, m.in. Nagrody im. Kościelskich (1969), PEN Clubu (1998). Głównej Śląskiej Nagrody Kulturalnej Kraju Dolnej Saksonii (Hanower 1998), Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius (2011). W roku 2003 otrzymała doktorat honorowy Uniwersytetu Wrocławskiego. Mieszka we Wrocławiu. Jej wiersze były tłumaczone m.in. na angielski, niemiecki, włoski, francuski, rosyjski, serbski, hiszpański, niderlandzki.
Do Literackiej Nagrody Nike była nominowana już kilkakrotnie wcześniej - 2006 roku za książkę „Supliki”, w 2008 roku – za tom „Przelotem”, w 2015 – za „Klangor”, w 2017 roku – za „Ucieczki”. Tegoroczna laureatka otrzymała 100 tys. zł i statuetkę projektu Gustawa Zemły.
Refleksje Urszuli Kozioł
Krzysztof Siwczyk zwrócił uwagę, że "Raptularz" to jest "coś, co raptownie łapie każdy zapis", zaś sama poetka nie tylko zapisuje w nim swoje refleksje, ale pozostawia miejsce dla czytelnika i jego interpretacji.
- Ona w swoim języku tworzy gościnne miejsce dla nas - ludzi, którzy nie są jeszcze tak daleko w czasie jak ona. To jest ktoś, kto liznął "drugiej strony", wrócił stamtąd w całkiem dobrej formie i daje tego świadectwo - mówił juror.
Nagroda Czytelników za wspomnienia
Podczas gali wręczona została także Nike Czytelników. Otrzymał ją Michał Witkowski za książkę "Wiara. Autobiografia", w której wspomina pierwszych 15 lat swojego życia.
Wcześniejsi zwycięzcy Nagrody Literackiej Nike
Nagroda przyznawana jest corocznie w październiku za najlepszą książkę roku poprzedniego. W konkursie mogą brać udział wszystkie gatunki literackie – poezja, dramat, proza, humanistyka o wybitnych wartościach literackich.
Po raz pierwszy wyróżnienie przyznano w 1997 roku Wiesławowi Myśliwskiemu za „Widnokrąg”. Do nagrodzonych książek należą także m.in. „Piesek przydrożny” Czesława Miłosza (1998), „Chirurgiczna precyzja” Stanisława Barańczaka (1999), „Matka odchodzi” Tadeusza Różewicza (2000), „Pod Mocnym Aniołem” Jerzego Pilcha (2001), „Gnój” Wojciecha Kuczoka (2004), „Jadąc do Babadag” Andrzeja Stasiuka (2005), „Paw królowej” Doroty Masłowskiej (2006), „Traktat o łuskaniu fasoli" Wiesława Myśliwskiego (2007), „Bieguni” Olgi Tokarczuk (2008), „Nasza klasa. Historia w XIV lekcjach” Tadeusza Słobodzianka (2010), „Ciemno, prawie noc” Joanny Bator (2013), „Zajeździmy kobyłę historii” Karola Modzelewskiego (2014), „Księgi Jakubowe” Olgi Tokarczuk (2015), „Nie ma” Mariusza Szczygła (2019), „Ten się śmieje, kto ma zęby” Zyty Rudzkiej (2023).
Wybrane wiersze Urszuli Kozioł
[Źródło: https://www.rp.pl/literatura/art41254881-urszula-koziol-laureatka-nagrody-literackiej-nike-2024, https://www.polskieradio.pl/8/404/Artykul/3432723,urszula-koziol-laureatka-nagrody-nike-2024-ona-jest-swoim-wlasnym-uniwersum-jezyka].
Wywiad z Urszulą Kozioł, listopad 2012
opracowanie:
Biblioteka Szkolna
mgr Małgorzata Zielińska
mgr Agata Hajdas
Komentarze
Prześlij komentarz