Powieściopisarz, nowelista, dziennikarz, publicysta. Pierwszy polski laureat literackiej Nagrody Nobla, wielbiony przez pokolenia rodaków za budzenie poczucia narodowej wspólnoty i patriotycznego ducha. Urodził się 5 maja 1846 roku w Woli Okrzejskiej na Podlasiu, zmarł 15 listopada 1916 roku w Vevey w Szwajcarii.
Życiorys
Henryk Sienkiewicz urodził się 5 maja 1846 roku w Woli Okrzejskiej na Podlasiu w zubożałej rodzinie szlacheckiej, pieczętującej się herbem Oszyk, ze strony ojca wywodzącej się z Tatarów osiadłych na Litwie w XV i XVI wieku. Rodzina Sienkiewiczów przez kilka lat przenosiła się z miejsca na miejsce, by w 1861 roku osiedlić się na stałe w Warszawie.
W 1858 roku Sienkiewicz rozpoczął naukę w warszawskim gimnazjum. Nie uzyskiwał wysokich ocen, najlepiej radził sobie z przedmiotami humanistycznymi; bardzo lubił historię. Duże wrażenie wywarły na nim lektury Homera, Mickiewicza, Słowackiego, Waltera Scotta i Aleksandra Dumasa.
W wyniku trudnej sytuacji materialnej rodziny, dziewiętnastoletni Henryk objął posadę guwernera u Weyherów w Płońsku.
Początki kariery literackiej Sienkiewicza
Prawdopodobnie w tym czasie napisał swoją pierwszą nie opublikowaną powieść pt. "Ofiara". Jednocześnie kończył zaocznie gimnazjum, uzyskując w 1866 roku świadectwo dojrzałości. Zgodnie z wolą rodziców zdał na wydział lekarski Szkoły Głównej Warszawskiej. Z czasem zrezygnował z tego kierunku i podjął studia prawnicze, by ostatecznie przenieść się na wydział filologiczno-historyczny.
Pierwszą próbę literacką Sienkiewicz podjął w 1867 roku, pisząc wierszowany utwór "Sielanka młodości", odrzucony przez "Tygodnik Ilustrowany". W 1869 roku zadebiutował jako dziennikarz, publikując m.in. w "Przeglądzie Tygodniowym". Pod pseudonimem Litwos pisał do "Gazety Polskiej" oraz "Niwy".
W 1873 roku zaczął pisać do "Gazety Polskiej" stałe felietony "Bez tytułu", a 1875 roku cykl "Chwila obecna". Od 1874 roku prowadził dział literacki w "Niwie".
Pierwsze powieści Sienkiewicza
Jego pierwsze powieści to "Na marne" (1871), "Humoreski z teki Woroszyłły" (1872), "Stary sługa" (1875), "Hania" (1876) oraz "Selim Mirza" (1877). Trzy ostatnie utwory nazywane są "małą trylogią". W okresie tym był także stałym gościem salonów warszawskich, bywał m.in. u znanej aktorki Heleny Modrzejewskiej.
W latach 1876-78 Sienkiewicz odbył podróż po Stanach Zjednoczonych. Z tego okresu pochodzą "Listy z podróży" drukowane w Gazecie Polskiej oraz "Szkice węglem". Pod wpływem wizyty w USA napisał także utwory: "Komedia z omyłek" (1878), "Przez stepy" (1879), "W krainie złota" (1880), "Za chlebem" (1880), "Latarnik" (1881), "Wspomnienia z Maripozy" (1882) oraz "Sachem" (1883).
Do Europy pisarz wrócił w 1878 roku. Najpierw odwiedził Londyn, później na rok zatrzymał się w Paryżu, gdzie poznał nowy nurt literacki - naturalizm, do którego po początkowym entuzjazmie, odniósł się w efekcie krytycznie. Wyrazem jego przekonań na temat naturalizmu są wydane drukiem odczyty "O naturalizmie powieści" (1881), "O powieści historycznej" (1889) oraz "Listy o Zoli" (1893).
W 1879 roku podczas podróży ze Lwowa do Szczawnicy Sienkiewicz poznał Marię Szetkiewiczównę, która w 1881 roku została jego żoną. Urodziło im się dwoje dzieci, Maria jednak po czterech latach małżeństwa zmarła na gruźlicę.
Trylogia Sienkiewicza
W 1882 roku pisarz związał się z dziennikiem "Słowo", początkowo został nawet jego redaktorem naczelnym. Napisał wtedy także utwór dramatyczny "Na jedną kartę". Od 1880 roku powstawało "Ogniem i mieczem", które drukowane w latach 1883-84 przez "Słowo", odniosło ogromny sukces.
"Potop" ukazał się w "Słowie" w latach 1884-86, a ostatnia część Trylogii "Pan Wołodyjowski" była drukowana w latach 1887-88. Cała "Trylogia" przyniosła pisarzowi wielką popularność. W roku 1888 Sienkiewicz odbył podróż do Hiszpanii, a w 1890 do Afryki, która to wizyta zaowocowała "Listami z Afryki". 1891 roku wyszła powieść "Bez dogmatu", a w 1895 - "Rodzina Połanieckich". W 1893 roku powstali "Krzyżacy".
Pisarz na krótko w 1893 roku związał się z Marią Romanowską, jednak w związku z ucieczką żony, otrzymał papieskie unieważnienie sakramentu małżeństwa. W 1895 roku powstało "Quo vadis", które odniosło ogromny sukces zarówno w kraju, jak i za granicą, tłumaczone na wiele języków. W 1913 roku zostało po raz pierwszy sfilmowane.
W 1900 roku Sienkiewicz obchodził jubileusz pracy twórczej, a Uniwersytet Jagielloński przyznał mu tytuł doktora honoris causa. W 1904 roku wziął ślub z cioteczną siostrzenicą Marią Babską.
Sienkiewicz i literacka Nagroda Nobla
W roku 1905 uhonorowano Sienkiewicza literacką nagrodą Nobla za "wybitne osiągnięcia w dziedzinie eposu" i - jak podkreślił jeden z członków Komitetu Noblowskiego - "rzadko spotykany geniusz, który wcielił w siebie ducha narodu".
Ostatnie lata życia Sienkiewicza
Jego ostatnią powieścią jest "W pustyni i w puszczy", wydane w odcinkach w 1910 roku. Po wybuchu I wojny światowej Sienkiewicz wyjechał do Szwajcarii, gdzie wraz z Ignacym Paderewskim założył Szwajcarski Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce.
Zmarł 15 listopada 1916 roku w Vevey, gdzie został pochowany. W 1924 roku jego prochy zostały uroczyście przeniesione do warszawskiej Katedry św. Jana.
Henryk Sienkiewicz jest jednym z najwybitniejszych pisarzy polskich. Jego twórczość pisana w okresie zaborów "ku pokrzepieniu serc", stała się ważnym składnikiem podtrzymującym świadomość i kulturę narodową.
Twórczość
Nowele
1872 – "Humoreski z teki Worszyłły"
1875 – "Stary sługa"
1876 – "Hania"
1877 – "Selim Mirza"
1877 – "Szkice węglem"
1878 – "Komedia z pomyłek"
1878 – "Janko Muzykant"
1879 – "Przez stepy"
1880 – "Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela"
1880 – "Niewola tatarska"
1880 – "Za chlebem" – na jej podstawie powstało libretto do opery Konstantego Gorskiego
1880 – "Orso"
1881 – "W krainie złota"
1881 – "Latarnik"
1882 – "Bartek Zwycięzca"
1882 – "Jamioł"
1888 – "Ta trzecia"
1889 – "Sachem"
1889 – "Wspomnienie z Maripozy"
1892 – "Pójdźmy za Nim!"
1897 – "Na jasnym brzegu"
Powieści
1872 – "Na marne"
1884 – "Ogniem i mieczem"
1886 – "Potop"
1888 – "Pan Wołodyjowski"
1891 – "Bez dogmatu"
1894 – "Rodzina Połanieckich"
1896 – "Quo vadis"
1900 – "Krzyżacy"
1906 – "Na polu chwały"
1910 – "Wiry"
1912 – "W pustyni i w puszczy"
1914 – "Legiony"
Inne utwory
1879–1881 – "Na jedną kartę" (sztuka sceniczna)
1880 – "Listy z podróży do Ameryki" (reportaże)
1890 – "Listy z Afryki" (reportaże)
1900 – "Zagłoba swatem" (sztuka sceniczna)
Henryk Sienkiewicz - życie i twórczość
[Źródło: https://dzieje.pl/postacie/henryk-sienkiewicz-1846-1916]
Komentarze
Prześlij komentarz