Życiorys
Stefan Żeromski to polski prozaik, dramaturg i publicysta. Urodził się 14 października 1864 roku w Strawczynie na Kielecczyźnie. Tworzył również pod pseudonimami: Stefan Iksmoreż, Józef Katerla i Maurycy Zych. Był współzałożycielem i prezesem Związku Zawodowego Literatów Polskich.
Stefan Żeromski w roku 1906 i 1915, fot. Biblioteka Narodowa / Polona.pl
Wykształcenie i praca
Stefan Żeromski urodził się w zubożałej rodzinie szlacheckiej. Uczęszczał do Męskiego Gimnazjum Rządowego w Kielcach. Następnie podjął się studiów w Wyższej Szkole Weterynarii w Warszawie. Sytuacja finansowa nie pozwoliła mu na skończenie nauki, dlatego zrezygnował ze studiów i rozpoczął pracę jako guwerner w domach ziemiańskich.
Po wyjeździe z kraju pracował w Szwajcarii w Polskim Muzeum Narodowym w Rapperswilu. Kiedy wrócił do Polski rozpoczął pracę w Bibliotece Ordynacji Zamojskich w Warszawie.
Stefan Żeromski podczas pracy, rep. Piotr Mecik / Forum
Życie prywatne
Stefan Żeromski był dwukrotnie żonaty. Pierwsze małżeństwo zawarł z Oktawią z Radziwiłłowiczów Rodkiewiczową. Owocem ich miłości był syn, Adam. Kolejną wybranką jego serca była malarka – Anna Zawadzka. Pisarz miał z nią córkę, Monikę.
Stefan Żeromski (w centrum kadru) w Tatrach w 1916, fot. Biblioteka Narodowa / Polona.pl
Wczesna twórczość
Stefan Żeromski jako 18-latek swój debiut miał w „Tygodniku Mód i Powieści”. Przełożył on wtedy wiersz rosyjskiego pisarza – Michaiła Jurjewicza Lermontowa. W czasie studiów publikował w „Głosie”.
Na początek jego twórczości składają się głównie nowele i opowiadania. Z tego okresu pochodzą m.in. Rozdziobią nas kruki, wrony, Doktor Piotr, Zmierzch, Siłaczka, czy też O żołnierzu tułaczu.
Utwory te podejmują problematykę charakterystyczną dla twórczości Stefana Żeromskiego. Poruszają kwestię niesprawiedliwości społecznych, okrucieństwa, zacofania społeczeństwa. Pojawia się motyw walki o sprawiedliwość oraz świadomości narodowej.
W 1897 roku ukazała się powieść Stefana Żeromskiego Syzyfowe Prace, poruszająca problem rusyfikacji polskich dzieci. Dwa lata później wydana zostaje książka Ludzie bezdomni, która wprowadza nową poetykę w twórczości pisarza – fragmentaryczność, zmienną narrację, naturalizm, ekspresjonizm, ironię, czy symbolikę.
Późniejsza twórczość
Rok 1904 przynosi powieść historyczną Stefana Żeromskiego Popioły. Autor przedstawia kształtowanie nowej świadomości narodowej na przełomie XVIII i XIX wieku. Obrazuje życie społeczne, kulturalne oraz problemy ówczesnej epoki. Bohaterowie Popiołów powracają w kolejnych dziełach pisarza – Wiernej rzece i Turoniu.
Ostatnia powieść Żeromskiego Przedwiośnie to metaforyczny obraz Polski po I wojnie światowej. To zestawienie wyobrażeń o niepodległej Polsce z rzeczywistością.
W ostatnim etapie twórczości Stefan Żeromski skupia się na dramatopisarstwie. Powstają wtedy utwory Turoń i Uciekła mi przepióreczka.
Stefan
Żeromski i Juliusz Osterwa podczas przeglądania tekstu sztuki
"Uciekła mi przepióreczka", 1924, fot. Biblioteka
Narodowa / Polona.pl
Śmierć
Stefan Żeromski zmarł 20 listopada 1925 roku w Warszawie. Spoczął na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie. Po jego śmierci powstało Muzeum Stefana Żeromskiego w Nałęczowie.
Dzieła
Charitas (1919) (cz. 3 cyklu Walka z szatanem)Doktor Piotr
Duma o hetmanie (1908)
Dzieje grzechu (1908)
Dzienniki (1953 – 1956)
Echa leśne (1905)
Firlykowe Wzgórze
Ludzie bezdomni (1900)
Na probostwie w Wyszkowie (1920)
Nawracanie Judasza (1916) (cz. 1 cyklu Walka z szatanem)
O żołnierzu tułaczu (1896)
Popioły (1902)
Przedwiośnie (1924)
Puszcza jodłowa (1925)
Rozdzióbią nas kruki, wrony (1895)
Róża (1909)
Sen o szpadzie
Siłaczka (1895)
Sułkowski (1910)
Syzyfowe prace (1897)
Uciekła mi przepióreczka (1924)
Uroda życia (1912)
Wiatr od morza (1922)
Wierna rzeka (1912)
Zamieć (1916) (cz. 2 cyklu Walka z szatanem)
Zapomnienie
Zmierzch (1892)
Stefan Żeromski na Helu, 1922, fot. Biblioteka Narodowa / Polona.pl
Cytaty
Po mowie jest na świecie potęgą największą – milczenie.
Gdybyś kiedy we śnie poczuła, że oczy moje już nie patrzą na ciebie z miłością, wiedz, żem żyć przestał...
Nauka jest jak niezmierne morze… Im więcej jej pijesz, tym bardziej jesteś spragniony. Kiedyś poznasz, jaka to jest rozkosz… Ucz się, co tylko jest sił w tobie, żeby jej zakosztować!
Człowiek stworzony jest do szczęścia! Cierpienie trzeba zwalczać i niszczyć jak tyfus i ospę.
Życie
jest trudną lekcją, której nie można się nauczyć. Trzeba ją
przeżyć.
Od chwili zagnieżdżenia się w organizmie bąblowca: "najzupełniej jest mi wszystko jedno" – zaczyna się właściwie proces umierania.
Złe niewątpliwie jest tylko jedno: krzywda bliźniego. Człowiek jest to rzecz święta, której krzywdzić nikomu nie wolno. […] Granica krzywdy leży w sumieniu, leży w sercu ludzkim.
[Źródło: https://zyciorysy.pl/biografia/stefan-zeromski/; https://culture.pl/pl/tworca/stefan-zeromski]
Komentarze
Prześlij komentarz